آموزش نماز تراویح + متن و صوت تراویح

نماز ستون دین، غذای روح و حصاری در مقابل مکر شیطان است که در هر زمان و مکان ارزش ویژه‌ای دارد؛ مخصوصا در ماه مبارک رمضان که ماه عبادت و بندگی است. برای ماه مهمانی خدا، نمازهای مستحبی بسیاری نقل شده است. نماز تراویح، از جمله نمازهایی است که مسلمانان سنی در این ماه مبارک می‌خوانند. برای آشنایی بیشتر، در ادامه از نگاه رسانه مستقل بیلبیلک به بررسی این موضوع می‌پردازیم؛ پس تا انتها ما را همراهی کنید.

معنی تراویح و ماهیت آن

تراویح در لغت، کلمه عربی و به معنی استراحت دادن و راحت گذاردن است. در اصطلاح، نماز مستحبی است كه مسلمانان اهل سنت در شب‌هاى ماه مبارک رمضان پس از نماز عشا به جماعت می‌خوانند. به این صورت که امام جماعت پس از هر دو نماز دو رکعتی، به نمازگزاران فرصت استراحت می‌دهد.

نماز تراویح چگونه خوانده می‌شود؟

طبق نظر اکثر علمای سنی، این نماز بیست رکعت است. پس از هر دو رکعت سلام و بعد از هر چهار رکعت استراحت انجام می‌شود که به همین دلیل، نماز تراویح می‌نامند. این وقفه کوتاه برای خواندن دعا یا ذکر است و در مساجد اهل سنت و در کشورهای مختلف برگزار می‌شود. همچنین رسم است که هر شب یک جزء قرآن را در این نمازها تلاوت کنند تا در پایان ماه رمضان، قرآن ختم شود. بنا به نظر برخی از فقهای سنی، نماز تراویح را می‌توان فرادی یا به جماعت خواند و ختم قرآن هم در آن واجب نیست.

نماز تراویح چند رکعت است؟

از دیدگاه شیعیان، نوافل (نمازهای مستحب) ماه رمضان 1000 رکعت است که در 20 شب اول، هر شب 20 رکعت و در 10 شب آخر هر شب 30 رکعت خوانده می‌شود و در سه شب قدر علاوه بر 30 رکعت هر شب، 100 رکعت دیگر از نوافل را باید خواند. از نظر علمای شافعی، حنبلی و حنفی نماز تراویح 20 رکعت است. بعضی از علمای مالکی این نماز را 20 و بعضی دیگر 36 رکعت دانسته‌اند. برخي می‌گويند این نماز در زمان پيامبر 11 ركعت بود؛ ولي آنچه مسلم است بعد از زمان عمر، مردم آن را 20 ركعتي مي‌دانند.

علمای شیعه درباره زمان تراویح صحبتی نکرده‌اند؛ اما از بین منابع می‌توان این‌طور استنباط کرد که 8 رکعت اول آن پس از نماز مغرب و 12 رکعت دیگر پس از نماز عشا تا طلوع صبح خوانده می‌شود. از دیدگاه اهل سنت این نماز بعد از نماز عشا تا طلوع فجر خوانده می‌شود و از نظر مذاهب چهارگانه اهل سنت، اختلافاتی درباره این زمان وجود دارد.

دیدگاه فقهای شیعه و سنی درباره نماز تراویح

همان طور که اشاره شد، نماز تراویح از نمازهای مستحب در ماه مبارک رمضان است که مهم‌ترین بحث در مورد جماعت خواندن یا فرادی خواندن و تعداد رکعت آن مطرح می‌شود. شیعیان تراویح را بدعتی می‌دانند که انجامش جایز نیست و اهل سنت آن‌ را بدعتی از نوع حسنه می‌دانند و به جماعت خواندن این نماز از نظر آن‌ها افضل است.

دیدگاه شیعه درباره نماز تراویح

به جماعت خواندن نماز تراویح از دیدگاه پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع) پذیرفته نیست. از نظر شیعیان، نماز‌های مستحبی ماه رمضان باید فرادی خوانده شود و به جماعت خواندن آن بدعت و حرام است. امام علی (ع) وقتی به خلافت رسیدند تلاش کردند از جماعت خواندن این نماز جلوگیری کنند؛ اما با مخالفت تعدادی از مسلمانان روبه‌رو شدند و برای جلوگیری از تفرقه میان لشکریان، دست از تلاش کشیدند. پیامبر (ص) در رابطه با نماز مستحبی می‌فرمایند: «بهترین نماز، نمازی است که در خانه خوانده شود مگر نماز واجب؛ شما باید سهمی از نماز را برای خانه نیز بگذارید.»

نماز تراویح از دیدگاه علامه مجلسی

از روایات اهل سنت برمی‌آید که پیامبر بیست رکعت به عنوان تراویح اقامه نکردند؛ بلکه سیزده رکعت به‌جا می‌آوردند و روایات آن‌ها نیز هیچ‌گونه دلالتی بر استحباب بیست رکعت ندارد تا چه رسد به جماعت خواندن آن. هر چند نماز بهترین عبادت است و کم یا زیاد بودن آن مانعی ندارد؛ اما قول به استحباب عدد خاص و در وقت مخصوص و به شیوه‌ای خاص، بدعت و گمراهی است.

دیدگاه اهل سنت درباره نماز تراویح

در زمان خلافت خلیفه دوم، عمربن‌خطاب نخستین کسی بود که مردم را به خواندن نماز تراویح به جماعت امر کرد. از دیدگاه اهل سنت، آغاز وقت این نماز بعد از نماز عشا و پایان آن طلوع آفتاب است و به جماعت خواندن آن‌ را افضل دانسته‌اند. همچنین از نظر فقهای شافعی، حنفی و حنبلی تعداد رکعات نماز تراویح بیست رکعت است. در منابع اهل سنت احکام نماز تراویح به طور مفصل بیان شده است.

علت حرام بودن نماز تراویح

مهم‌ترین بحث در این نماز، جماعت خواندن آن است. از نظر شیعه، نمازهای مستحبی ماه رمضان به صورت فرادی خوانده می‌شود و به جماعت خواندن آن، بدعت و حرام است. به نقل از آیت‌الله مکارم شیرازی: «نماز تراویح همان نمازهای مستحبی شب‌هاى ماه مبارک رمضان است که پیامبر (ص) و اهل‏بیت (ع) آن‌را به صورت فرادی می‌خواندند؛ ولی اهل سنت آن‌را به جماعت می‌خوانند.»

نحوه خواندن نماز تراویح در خانه

وضو بگیرید و رو به قبله بایستید. اگر به دلایلی قادر به ایستادن نیستید، می‌توانید بنشینید.

نیت نماز تراویح کنید و پس از گفتن «الله اکبر» دعای استفتاح را بخوانید: «ﺳُﺑْﺣاَﻧَﮏَ ﺍﻟﻠﱠﻬُﻡﱠ ﻭَ ﺑِﺣَﻣْﺩِکَ ﻭ َﺗَﺑَاﺭَکَ ﺍﺳْﻣُﮏَ، ﻭَ ﺗَﻌَﺎﻟَﯽ ﺟَﺩﱡکَ ﻭَﻻَ ﺍِﻟَﻪَ ﻏَﻳﺭُکَ»

سپس سوره حمد را بخوانید. (این سوره باید در هر یک از دو رکعت این نماز خوانده شود.)

بعد از سوره فاتحه می‌توانید هر سوره دیگری را بخوانید. صحیح خواندن سوره مهم است.

سپس به رکوع بروید و پس از گفتن ذکر رکوع بایستید و هنگام ایستادن بگویید: «ربنا وَ الحمدلله»

سپس به سجده بروید، پس از ذکر سجده سر از مهر بردارید و ذکر «اللهم اغفر لي، وارحمني، و اجبرني، وعافني، واهدني، وارزقني»

به سجده برگردید و ذکر سجده را بگویید. «الله اکبر» گفته و بلند شوید.

بعد از اینکه یک رکعت را به اتمام رساندید، به همین ترتیب یک رکعت دیگر را نیز تکمیل کنید.

پس از پایان رکعت دوم، به رکوع و سجود بروید و سپس تشهد و سلام بخوانید.

تا 20 رکعت، نماز را به همین صورت 2 رکعت 2 رکعت بخوانید.

تسبیحات نماز تراویح

در کتب حدیثی یا فقهی، اذکار مخصوصی برای این نماز توصیه نشده است. در «کتاب الاذکار» این طور آمده: «اذکار و اوراد نماز تراویح همان اوراد و اذکاری است که برای نمازهای عادی قرار داده شده است». در برخی منابع نیز به تسبیحاتی برای تراویح اشاره شده است. تسبیحاتی که در ترویح اول، دوم، سوم و چهارم خوانده می‌شود:

سُبحانَ اللهِ المَلِکِ القُدّوسِ

سُبحانَ ذِی المُلکِ وَ المَلَکوتِ

سُبحانَ ذِی العِزَّتِ وَ العَظَمَتِ وَ الهِیبَتِ وَ القُدرَتِ وَ الجَلالِ وَ الجَمالِ وَ الکَمالِ وَ الکِبریاءِ وَ الجَبَروتِ

سُبحانَ اللهِ المَلِکِ الحَیِّ الَّذِی لا یَنامُ وَ لا یَموتُ سُبّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّنا وَ رَبُّ المَلائِکَتِ وَ الرّوح

سُبحانَ اللهِ المَلِکِ القُدّوسِ

سُبحانَ ذِی المُلکِ وَ المَلَکوتِ

سُبحانَ ذِی العِزَّتِ وَ العَظَمَتِ وَ الهِیبَتِ وَ القُدرَتِ وَ الجَلالِ وَ الجَمالِ وَ الکَمالِ وَ الکِبریاءِ وَ الجَبَروتِ

سُبحانَ اللهِ المَلِکِ الحَیِّ الَّذِی لا یَنامُ وَ لا یَموتُ سُبّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّنا وَ رَبُّ المَلائِکَتِ وَ الرّوح

لا اِلهَ اِلَّا اللهُ لا اِلهَ اِلَّا اللهُ

نَستَغفِرُ اللهَ وَ نَسئَلُکَ الجَنَّتَ وَ نَعوذُ بِکَ مِنَ النّارِ

یا مُجیرُ یا مُجیرُ نَجِّنا مِنَ النّارِ نَجِّنا مِنَ النّارِ

الهی بِحُرمَتِ حَضرَتِ سَیِّدِ الاَبرارِ وَ آلِهِ وَ اَصحابِهِ الکِبارِ آمینَ بِرَحمَتِکَ یا اَرحَمَ الرّاحِمینَ

تسبیحاتی که در ترویح آخر خوانده می‌شود:

سُبحانَ اللهِ المَلِکِ القُدّوسِ

سُبحانَ ذِی المُلکِ وَ المَلَکوتِ

سُبحانَ ذِی العِزَّتِ وَ العَظَمَتِ وَ الهِیبَتِ وَ القُدرَتِ وَ الجَلالِ وَ الجَمالِ وَ الکَمالِ وَ الکِبریاءِ وَ الجَبَروتِ

سُبحانَ اللهِ المَلِکِ الحَیِّ الَّذِی لا یَنامُ وَ لا یَموتُ سُبّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّنا وَ رَبُّ المَلائِکَتِ وَ الرّوح

سُبحانَ اللهِ المَلِکِ القُدّوسِ

سُبحانَ ذِی المُلکِ وَ المَلَکوتِ

سُبحانَ ذِی العِزَّتِ وَ العَظَمَتِ وَ الهِیبَتِ وَ القُدرَتِ وَ الجَلالِ وَ الجَمالِ وَ الکَمالِ وَ الکِبریاءِ وَ الجَبَروتِ

سُبحانَ اللهِ المَلِکِ الحَیِّ الَّذِی لا یَنامُ وَ لا یَموتُ سُبّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّنا وَ رَبُّ المَلائِکَتِ وَ الرّوح

سُبحانَ اللهِ المَلِکِ الحَنّانِ

سُبحانَ اللهِ المَلِکِ المَنّانِ

سُبحانَ اللهِ المَلِکِ البُرهانِ

سُبحانَ اللهِ المَلِکِ الدَّیّانِ

مَرحَبا مَرحَبا یا شَهرَ الرَّمَضانِ ، شَهرُ الرَّمَضانِ الَّذی اُنزِلَ فیهِ القُرآن

شَهرُ التَّراویحِ وَ التَّسابیحِ ، فیهِ مَغفِرَتٌ وَ خَتمُ القُرانِ

شَهرٌ اَوَّلُهُ رَحمَتٌ وَ اَوسَطُهُ مَغفِرَتٌ وَ آخِرُهُ عِتقٌ مِنَ النَّیرانِ

اَللهُمَّ یا مُقَلِّبَ القُلوبِ وَ الاَبصارِ وَ یا خالِقَ اللَّیلِ وَ النَّهارِ

نَوِّر قُلوبَنا بِنورِ مَعرِفَتِکَ یا عَزیزُ یا غَفّارُ ، یا کَریمُ یا سَتّارُ ، یا جَلیلُ یا جَبّارُ ، یا رَحیمُ یا رَحمانُ ، یا اَللّهُ یا اَللّهُ یا اَللّهُ

اَللهُمَّ یا مُقَلِّبَ القُلوبِ وَ الاَبصارِ وَ یا خالقَ اللَّیلِ وَ النَّهارِ

نَوِّر قُلوبَنا بِنورِ مَعرِفَتِکَ یا عَزیزُ یا غَفّارُ ، یا کَریمُ یا سَتّارُ ، یا جَلیلُ یا جَبّارُ ، یا رَحیمُ یا رَحمانُ

یا اَللّهُ یا اَللّهُ یا اَللّهُ

لا اِلهَ اِلَّا اللهُ لا اِلهَ اِلَّا اللهُ

نَستَغفِرُ اللهَ وَ نَسئَلُکَ الجَنَّتَ وَ نَعوذُ بِکَ مِنَ النّارِ

یا مُجیرُ یا مُجیرُ نَجِّنا مِنَ النّارِ نَجِّنا مِنَ النّارِ

الهی بِحُرمَتِ حَضرَتِ سَیِّدِ الاَبرارِ وَ آلِهِ وَ اَصحابِهِ الکِبارِ آمینَ بِرَحمَتِکَ یا اَرحَمَ الرّاحِمینَ

رمضان ماه عبادت، ماه رحمت و برکت، ماه بهار روح و به خدا پیوستن است. نماز، عبادت برتر و ترازوی سایر عبادات، در ماه رمضان نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. پیشوایان دینی ما از فضیلت‌های نمازهای مستحبی بسیار گفته‌‌اند و اصل نماز مستحبی میان تمام مسلمانان پذیرفته شده است و فقط در نحوه به جا آوردن آن اختلاف‌نظر‌هایی وجود دارد.

نماز تراویح در ماه مبارک رمضان

در این سری از مقاله‌های مناسبت بیلبیلک، با آداب نماز تراویح بیشتر آشنا شدیم که یکی از نماز‌هاي مستحبی شب‌هاي ماه مبارك رمضان است و مسلمانان سنی آن را به‌ جا می‌آورند. به جماعت خواندن این نماز به زمان خلافت خلیفه دوم برمی‌گردد كه 20 ركعت با 10 سلام خوانده مي‌شود و در هر چهار ركعت به اندازه خواندن يك نماز استراحت مي‌كنند. در مورد رکعات این نماز اختلاف‌نظرهایی وجود دارد؛ اما از نظر علمای سنی نماز تراویح 20 رکعت است. همچنین این نماز را بعد از نماز عشا و طلوع صبح به‌جا می‌آورند. شیعیان جماعت خواندن نمازهای مستحبی (به جز نماز باران) را بدعت و حرام می‌دانند و آن را فرادی به جا می‌آورند.