نکات مهم در اعمال شب نوزده رمضان

این وعده خداوند متعال است که «لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ» و شب قدر بهتر از هزار ماه است. شبی که قرآن بر پیامبر اکرم (ص) وحی شد. در این شب پرفضیلت که شب رحمت الهی و آمرزش گناهان است، مقدرات امور یک ‌ساله بندگان تعیین می‌شود. زمان دقیق این شب مشخص نیست؛ ولی بر اساس روایات، یکی از شب‌های نوزدهم، بیست‌ویکم یا بیست‌وسوم ماه مبارک رمضان شناخته می‌شود. رسانه مستقل بیلبیک در این مقاله، آداب و اعمال شب نوزده رمضان را که اولین شب قدر است، بررسی می‌کند.

شب قدر و شب نوزده رمضان

شب نوزدهم رمضان، آغاز شب‌های قدر است؛ شبی که تقدیر امور تا سال بعد مشخص مى‌شود. در تمام سال شبى به خوبى و فضیلت آن نمى‌رسد و هر عمل در آن، بهتر از عمل در هزار ماه است. فرشتگان در این شب به اذن خداوند به زمین فرود می‌آیند و به محضر حضرت مهدی (عج) می‌رسند. بر اساس روایات این شب را از این‌رو قدر می‌نامند که همه مقدرات بندگان در تمام سال، در این شب تعیین می‌شود.

مفهوم شب قدر

قدر به معنای تقدیر و اندازه‌گیری است. در این شب‌ انسان علاوه بر اعمال عبادی، باید ساعتی به تفکر بنشیند، قدر خود را بیابد و قیمت خود را بشناسد. «مَنْ عَرَفَ نَفْسَه فَقَدْ عَرَفَ رَبّه» کسی که خود را بشناسد، پروردگارش را شناخته است. بهترین خریدار انسان خداست و انسان با ایمان می‌داند هیچکس جز خدا ارزش او را نمی‌داند. امام علی (ع) می‌فرمایند: «به درستی که برای جان‌های شما قیمتی نیست مگر به اندازه بهشت؛ پس حواستان باشد که آن ‌را به کمتر از این قیمت نفروشید.»

اهمیت و فضیلت شب قدر

رمضان ماه ضیافت الهی و نزول قرآن در شب قدر، نهایت لطف و عنایت پروردگار در حق انسان‌هاست. فلسفه شب قدر این است که خداوند متعال می‌خواهد انسان‌ها در این شب تعیین سرنوشت و برنامه‌ریزی، نقش خود را در تعیین مقدرات خویش ایفا کنند. بر اساس روایتى از امام صادق (ع) شب نوزدهم رمضان شب تقدیر، شب بیست‌ویکم شب استوار ساختن و شب بیست و سوم، شب امضاست. همچنین امام سجاد (ع) می‌فرمایند: «شب قدر شب سلام و درود فرشتگان است، شبی که برکت و خیر آن تا دمیدن صبح برای بندگان مخلص او پیوسته و برقرار است».

شب قدر در کتاب مفاتیح الجنان

در کتاب «مفاتیح الجنان» درباره شب نوزدهم ماه رمضان این طور آمده است: «شب نوزدهم اول شب‌هاى قدر است و شب قدر همان شبى است که در تمام سال شبى به خوبى و فضیلت آن نمى‌رسد و عمل در آن بهتر است از عمل در هزار ماه و در آن شب، تقدیر امور تعیین مى‌شود و ملائکه و روح که اعظم ملائکه است در آن شب به اذن پروردگار به زمین نازل مى‌شوند و به خدمت امام زمان (عج) مشرف می‌شوند و آنچه براى هرکس مقدر شده است بر امام زمان (عج) عرض می‌کنند و اعمال شب‌هاى قدر بر دو نوع است یکى آنکه در هر سه شب باید کرد و دیگر آنکه مخصوص است به هر شب».

آداب شب قدر و اعمال شب نوزده رمضان

شب قدر را قدر بدانیم! شبی که کلام خداوند در آن نازل شده است. شبی برای بیدار شدن از خواب غفلت و قدم برداشتن در مسیر رستگاری. پیامبر اکرم (ص) در حدیث ثقلین می‌فرمایند: «من در میان شما دو چیز گران‌بها باقی می‌گذارم؛ کتاب خدا و عترتم و اهل بیت. تا مادامی که به این دو تمسک داشته باشید گمراه نمی‌شوید و قرآن و عترت هم هیچگاه از هم جدا نمی‌شوند تا وقتی در حوض کوثر بر من وارد شوند.» ارزش این شب زمانی به درستی ادا می‌شود که ما متعهد شویم قرآن و عترت را پشت سر قرار ندهیم. بهترین اعمال در این شب‌ها، دعا به درگاه خداوند و طلب مغفرت و آمرزش گناهان است.

اعمال شب نوزده رمضان

شیعیان با الگوگیری از معصومین (ع)، به شب‌زنده‌داری، خواندن قرآن و دعا می‌پردازند. همچنین ضربت خوردن و شهادت امام علی (ع) در این شب‌ها، به اهمیت آن‌ نزد شیعیان افزوده است. در شب قدر به خواندن دعاهایی چون جوشن کبیر سفارش شده؛ زیرا انسان با یادآوری رحمت و بخشش بی‌پایان خداوند متعال، نور امید در دلش می‌درخشد و او را دستگیر خود می‌بیند. اعمال شب‌های قدر دو نوع است؛ اعمالی که در هر سه شب انجام می‌‌شود (اعمال مشترک) و اعمالی که مخصوص هریک از شب‌های‌ نوزدهم، بیست‌ویکم و بیست‌وسوم رمضان است.

علامه مجلسی در رابطه با اعمال شب قدر فرموده‌اند: «بهترین اعمال در این شب‌ها طلب آمرزش گناهان و دعا برای امور دنیوی و اخروی است هم برای خود و هم برای پدر و مادر خویشان و دیگر مومنان؛ چه زنده باشند و چه از دنیا رفته باشند و همچنین ذکرهای مختلف و صلوات بر حضرت محمد (ص) و خاندانشان تا آنجا که مقدور است، انجام دهند.»

اعمال مشترک شب قدر و شب نوزده رمضان

1. غسل مقارن با غروب آفتاب
2. اقامه دو رکعت نماز که در هر رکعت بعد از سوره حمد، هفت مرتبه توحید بخوانید (به نماز هفت قل هو الله نیز مشهور است). بعد از اتمام نماز، هفتاد مرتبه ذکر «اَستَغفُرِاللهَ وَاَتوبُ اِلَیهِ» بگویید.
3. قرآن کریم را گشوده و دعای «اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ بِکِتابِکَ الْمُنْزَلِ وَ ما فیهِ وَ فیهِ اسْمُکَ الاْکْبَرُ وَاَسْماَّؤُکَ الْحُسْنی وَ ما یُخافُ وَ یُرْجی اَنْ تَجْعَلَنی مِنْ عُتَقاَّئِکَ مِنَ النّارِ» بخوانید.
4. قرآن بر سر گرفتن و خداوند را به اسامی 14 معصوم سوگند دادن
5. شب زنده‌داری و احیا
6. خواندن دعای جوشن کبیر
7. 100 رکعت نماز که در هر رکعت بعد از سوره حمد، 10 مرتبه سوره توحید خوانده شود.
8. طلب آمرزش از درگاه خداوند متعال

اعمال شب نوزده رمضان چیست؟

1. صد مرتبه «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ رَبِّي وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ»
2. صد مرتبه «اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ»
3. این دعا را بخواند: «اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِيمَا تَقْضِي وَ تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِيمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَكِيمِ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ وَ فِي الْقَضَاءِ الَّذِي لا يُرَدُّ وَ لا يُبَدَّلُ أَنْ تَكْتُبَنِي مِنْ حُجَّاجِ بَيْتِكَ الْحَرَامِ الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ الْمَشْكُورِ سَعْيُهُمْ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ الْمُكَفَّرِ عَنْهُمْ سَيِّئَاتُهُمْ وَ اجْعَلْ فِيمَا تَقْضِي وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِيلَ عُمْرِي وَ تُوَسِّعَ عَلَيَّ فِي رِزْقِي وَ تَفْعَلَ بِي كَذَا وَ كَذَا» و به جاى «کذا و کذا» حاجت‌تان را بیان کنید.

اعمال شب نوزده رمضان از دیدگاه معصومین

حضرت محمد (ص) می‌فرمایند: «کسی که شب قدر را شب زنده‌داری کند، تا شب قدر آینده، عذاب دوزخ از او دور گردد.» در حدیثی از امام علی (ع) آمده است که پیامبر اکرم (ص) در دهه سوم رمضان، برای اعتکاف به مسجد می‌رفتند و با وجود آنکه مسجد مدینه سقف نداشت، حتی در زمان بارندگی نیز مسجد را ترک نمی‌کردند و حضرت فاطمه (س) شب قدر را تا صبح به عبادت می‌کردند.

سایر معصومین نیز در شب‌های قدر، در مسجد حاضر می‌شدند و شب‌ زنده‌داری می‌کردند. بر اساس روایتی، امام صادق (ع) در یکی از شب‌های قدر به شدت مریض بودند، با این حال از اطرافیانشان خواستند او را به مسجد ببرند تا در آنجا عبادت کند.

شب قدر شب بیدار شدن است؛ نه بیدار ماندن. در این شب پرفضیلت، فرشتگان به اذن خداوند متعال به محضر امام عصر(عج) می‌رسند تا تقدیر امور بندگان را به ثبت برسانند. در این شب‌های مبارک که خداوند وعده داده از هزار ماه بهتر است؛ برای هم دعا کنیم؛ برای تقدیر خوب، رفع غم‌های دلمان و تحقق آرزوهایی که خدا از آن‌ها باخبر است.

اعمال شب نوزده رمضان؛ آغازی بر تقدیر امور

شب نوزدهم رمضان، آغاز شب‌های قدر است که مسلمانان هر ساله در مساجد، تکیه‌ها، حرم معصومین یا خانه‌های خود از شب تا سحر به احیا و عبادت می‌پردازند و اعمال این شب را به جا می‌آورند. اعمال شب‌های قدر دو نوع است که شامل اعمال مشترک و اعمال مخصوص هر شب می‌شود. از اعمال شب نوزده رمضان به غسل کردن، اقامه نماز، خواندن دعای جوشن کبیر، قرآن به سر گذاشتن و طلب آمرزش از درگاه خداوند می‌توان اشاره کرد. سپاس که با این سری از مقاله‌های مناسبت بیلبیک همراه‌ ما بودید.